مرفولوژی کرم های خاکی و مقادیر مصرف کود ورمی‌کمپوست

         
مرفولوژی کرم های خاکی

کرم های خاکی دارای بدنی کشیده بند بند فاقد استخوان دارای کوتیکول حامل تارها و دستگاه گوارش لوله مانند که به مجرای دفعی ختم می شود هستند.این جانور اغلب دو جنسی یا هرمافردیت هستند و هنگام بلوغ بر روی اپیدرم آنها یک منطقه متورم ظاهر می شود که آن را کمربند تناسلی گویند این قسمت پیله ای ترشح می کند که تخمها را بر می گیرد.کرم های خاکی فاقد مرحله مشخص لاروی بوده و نوزدان آنها پس از خروج از تخم و پیله رفته رفته بالغ می شوند.
شرایط زیستی کرمهای خاکی:
بررسی تجربی نشان می دهد که کرمها از هر نوع روشنایی گریزانند آنها روزها به حالت مخفی بوده و شب هنگام چنانچه نوری به آنها بتابد سریعاً خود را به عقب می کشند همه کرمهای خاکی نسبت به ارتعاشات مکانیکی از قبیل صدای پای شدید در روی زمین حساسند. از قرار معلوم قادر به شنیدن ارتعاشات صوتی موجود در هوا نیستند.اگر آنها را مثلاً با بیل زدن باغ برگردانند همان طور که از نور فرار می کنند در صدد تماس با زمین بر می آیند. به دلیل آنکه تنفس کرمها بستگی به رطوبت کوتیکول پوست دارد به همین خاطرکرمها نسبت به محیط مرطوب بیشتر از خشکی سازگاری دارند. گازهای شیمیایی نا مطبوع و یا تحریک کننده موجود در هوا باعث عقب نشینی کرم به داخل سوراخ خود می گردد.بطور کلی شرایط زیستی کرمهای خاکی بر حسب گونه بسیار متفاوت بوده و شدت فعالیت آنها تحت تاثیر عوامل مختلف محیطی قرار می گیرد که اهم آنها به شرح زیر خلاصه می شود:
حرارت:
کرمهای خاکی در شرایط حرارتی خاص می توانند زندگی نمایند. تمام فعالیتهای حیاتی نظیر تولید مثل ، رشد و پراکنش آنها تحت تاثیر درجه حرارت محیط می باشد. مثلاً مدت لازم برای خارج شدن کرمها از پیله بستگی به درجه حرارت محیط دارد.
تهویه:
کرمهای خاکی برای ادامه حیاط نیاز به تهویه ی مناسب دارند بدین خاطر زمینهای رسی سنگین و یا خاکهای بدون تخلخل محیط زیست مناسبی برای این موجودات نیستند.
پ-هاش PH  :
کرمهای خاکی نسبت به PH خاک حساس بوده بطوریکه در بسیاری از موارد این عوامل تنوع وتوزیع گونه ها را در خاک محدود می سازد.
رطوبت:
مقدار رطوبت و خشکی محیط زیست کرمهای خاکی یکی از عواملی است که در پراکنش عمودی و افقی آنها موثر است. این موضوع در کشورهای مختلف که دارای عرض جغرافیایی متفاوت هستند به خوبی آشکار است از آنجایی که حدود 75 تا 90% وزن بدن کرم خاکی را آب تشکیل می دهد نیاز آنها به آب بسیار زیاد بوده و در صورت خشک شدن خاک اکثراً از بین می روند.
تغذیه:
غذای اصلی کرم های خاکی بقایای مرده و پوسیده گیاهی به انضمام بقایای ریشه ی گیاهان و نیز کود دامی است. کرم های قرمز بارانی بیشتر مواد زائد آشپزخانه را نیز خواهند خورد ضایعات سبزیجاتی که در حین تهیه غذا بوجود می آید برای کرمها قابل استفاده می باشد. مانند پوست سیب زمینی ، هویج ، کاهو ، کلم ، کرفس ، سیب ، پوست موز ، گریپ فروت و پوست پرتقال ، برگ چای ، چای کیسه ای ، تفاله قهوه ، کاغذ و مقوا . بعضی از ضایعات زودتر از سایر مواد به کود تبدیل می شوند. پوست موز حدود یک هفته طول می کشد در حالی که پوست پرتقال حدود یکماه طول خواهد کشید تا کاملاً تجزیه گردد. نوع و مقدار مواد غذایی در دسترس نه تنها بر روی جمعیت کرم های خاکی بلکه بر روی انواع گونه های موجود و نرخ رشد و .... تاثیر می گذارد.
کرم های زباله خوار:
این کرم ها با خوردن محتویات زائدات آلی آنها را تجزیه و دگرگون می نمایند. فرآیند هضم این کرم ها به تغییر سریع تر مواد آلی منتهی شده و کمپوست تثبیت می شود. نتیجه ی این عمل دستیابی به ورمی کمپوست با کیفیت بالا است که با بالاترین استانداردهای جهانی برابری میکند.
تولیدکود به روش ورمی کمپوست هیچ گونه بوی بدی از خود به جا نمی گذارد و کمپوست تولید شده عاری از میکروب ها و میکروارگانسم های مضر و بیماری زا می باشد. کرم ها قادر به تولید پروتئین بوده و نیازی به پروتئین ندارند.
تاثیرات کرم های خاکی بر روی محیط:
وجود ذرات کوچک با مقادیر زیاد در مدفوع کرمهای خاکی نسبت به ذرات محیط آنها نشان می دهد که قادرند مواد مغذی را به اجزاء کوچک تر تبدبل نمایند. دانه های معدنی متصل به یکدیگرهستند که اتصال آنها باید به گونه ای باشد که در مقابل رطوبت ، فرسایش و فشردگی مقاوم بوده و به هنگام خنثی و یا رطوبت خاک نیز همچنان نرم باقی بماند و خاکی غنی از خاکدانه هاست که دارای تهویه ، زهکشی و بالاخره ساختمانی مناسب باشد.لذا جهت داشتن یک خاک حاصل خیز خاکدانه سازی در درجه اول مورد اهمیت قرار دارد.
 محققین زیادی بر این قول متفقند که مدفوع کرم های خاکی دارای خاکدانه های مقاومتر از خاک محیط است. علاوه بر آن موکو پروتئین زیر اپیدرم کرم خاکی در محل تماس آن با دالانهای حفر شده موجب پایداری ذرات خاک می گردد.
ورمی کمپوست:
ورمی کمپوست عبارتست از مدفوع کرم هایی که از زباله یا کود دامی تازه یا هر مواد آلی دیگر تغذیه کرده و مواد آلی را به ذرات خیلی ریز خرد می کنند.ورمی کمپوست نتیجة هضم طبیعی غذا در سیستم هاضمة کرم های خاکی است و دورة رشد گیاه را بوسیله داشتن میکروارگانیسم  و همچنین مواد آلی فعال و تسریع می نماید.
ورمی کمپوست یک کود بیو ارگانیک است که بسیار نرم ، سبک وزن ، ترد ، تمیز و بی بو بوده و ظاهری کم و بیش شبیه به پودر گرانوله قهوه دارد.کیفیت ورمی کمپوست به نوع غذا ( محیط کشت) یا مواد زائد آلی که کرم ها از آن تغذیه کرده اند ، بستگی دارد. برای مثال کرم ها می توانند مواد آلی با سلولز زیاد مانند خاک اره را هضم کرده و یک ماده ی اصلاح کننده ی خاک با کیفیت پایین تولید نماید. بر عکس کرم ها قادرند با مواد غنی از ازت و فقیر از سلولز ورمی کمپوست با کیفیت عالی تولید نمایند.
برای نگهداری از گیاهان بویژه مزارع، گلخانه ها ودرختان میوه نیازمند مواد آلی می باشیم. سالها مطالعه وتلاش کردیم و پس از انجام مراحل تحقیقات وآزمایشات گوناگون دریافتیم باز هم قدرت لایزا ل پروردگار با خلقت موجودی ارزشمند به نام کرم خاکی توانسته یکی از عمده ترین نیازمندی های بستر گل وگیاه یعنی مواد آلی را با وجود فضولات این جانور تامین نماید. ورمی کمپوست حاصل فعالیت بیولوژیک یک نوع کرم خاکی بوده که این جانور از مواد آلی موجود در طبیعت تغذیه کرده وآن را به کود آلی مغذی تبدیل می کند. در حال حاضر ورمی کمپوست به عنوان تنها کود آلی بیولوژیک در دنیا ساخته شده و فرآیند کمپوست  را به صورت بیولوژیک انجام می دهد.
مزایای ورمی کمپوست
  افزایش مقاومت گیاهان بر استرس تنشهای محیط و عوامل بیماری زای خاک
 افزایش رنگ گلها و طعم و مزه در محصولات کشاورزی
 تامین کننده عناصر ریز مغزی مورد نیاز انواع گیاهان
 بهبود جوانه زنی بذرها و تشدید ریشه زائی قلمه ها
 افزایش دوام گلهای شاخه بریده و تداوم گلدهی گونه های مختلف
خواص ورمی کمپوست:
 سبک و فاقد هرگونه بو
عاری از تخم علفهای هرز
حاوی میکروارگانیسم های هوازی مفید مانند ازتوباکتر ها
بالا بودن میزان عناصر اصلی غذایی در مقایسه با سایر کودهای آلی
دارا بودن عناصر میکرو مانند آهن ، روی ، مس و منگنز
دارا بودن مواد محرکه رشد گیاهی نظیر هورمون ها
قابلیت بالای نگهداری آب و مواد غذایی
فرآوری سریعتر از بیو کمپوست
عاری از باکتری های غیر هوازی ، قارچ ها و میکروارگانیسم های پاتوژن
 اصلاح کننده خصوصیات فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی خاک
 وجود عناصر ماکرو شامل : ازت، فسفر ، کلسیم
امکان فرآوری به چای کمپوست
هوادهی خاک بهتر با ایجاد خلل و فرج و ایجاد پوکی در خاکهای متراکم
قابل مصرف در پرورش کلیه محصولات کشاورزی
خواص کود گیاهی و آلی ورمی کمپوست بر اساس یافته های علمی در مراکز تحقیقاتی معتبر جهان
Ohio State University, Mississippi State University
Canyon Recycling in San Diego

   خواص ورمی کمپوست :
 آنالیز کود ورمی کمپوست نشان داده است که این کود غنی تر  و مفیدتر از مواد مغذی ای است که در گیاه و خاک موجود است. بر طبق  یافته های علمی بدست آمده کود کرمی 3 برابر بیشتر از سایر کودها دارای خواصی چون کلسیم و چندین برابر نیتروژن و  فسفر و پتاسیم است. ( K.P Barely, Advances in Agronomy, 1961)
کودهای ورمی کمپوست دارای درصد بالایی از خواص عناصر مفید در خاک گیاه دار( خاک و برگ Humus) می باشند. عناصر ارزشمندی که در خاک و برگ موجود است به ذرات خاک کمک می کند تا دسته ای را برای ایجاد کانالهایی برای عبور راحتتر هوا در گیاه ایجاد کنند در ضمن این عناصر باعث افزایش ظرفیت حفظ و نگهداری آب به مقدار زیادی می شوند. اسید های مرطوبی که در خاک و برگ موجود است ، محل های به هم پیوسته ای را برای تغذیه گیاهان ایجاد می کند. محققان می گویند خاک و برگ در جلوگیری از بیماریها و آفت گیاهی نظیر تغییرات بیماری زا، باکتری های مضر و کرم های موزی مضر برای خاک بسیار مؤثر است. در حالیکه ورمی کمپوست خود به تنهایی تمام این خواص ارزشمند برای گیاه را دارا می باشد.( Dr. Dan Holcombe and J.J Longfellow)
  پروفسور ادوارد قبل از ورودش به ایالت اهیو تحقیقات خود را در مورد ورمی کمپوست در کشور خود انگلیس اوایل سالهای 1970 آغاز نمود. او می گوید: ورمی کمپوست ایفا کننده نقش تمام کودهای موجود است.   (Dr. Clive Edward)
 کود ورمی کمپوست در دانشگاه می سی سی پی سال 1997 به عنوان واسطه ای مهم در رشد گلها و سایر محصولات زراعی محسوب و برای نمونه بر روی گل همیشه بهار مورد آزمایشات مختلف قرار گرفت. نتایج آزمایشات نشان داد که کود ورمی در مقایسه با کودهای دیگر مانند خاک و پیت و کودهای شیمیایی، شاخصه رشد گیاهان و گلها را به صورت چشمگیری افزایش داده است و همچنین باعث افزایش ضخامت ساقه ، بالا بردن رشد ریشه، افزایش وزن خشک محصول و بالا بردن میزان گل دهی در تعداد گلهای کاشته شده می شود. تحقیقات نشان داده است که مخلوط کود ورمی کمپوست با کود گیاهی خاک و پیت در مقایسه با استفاده کود ورمی به تنهایی عملکرد بهتری در پارامترهای رشد  در گیاهان داشته است.( Mississippi state University) )
 کود ورمی کمپوست به آرامی مواد مغذی و عناصر مفید را به خاک و گیاهان انتقال می دهد. این کود شامل مواد غذایی ارزشمندی برای خاک و گیاه می باشد و عناصر مفید را به آرامی حل کرده و به هیچ عنوان مانند دیگر کودها این عناصر با آبیاری شسته  نمی شوند بلکه کاملاً در خاک حل شده و با سرعت برای تغذیه گیاهان تصفیه  می شوند. این محصول ( کود ورمی کمپوست) دارای قابلیت های متعددی است مانند ایجاد ترمیم و احیای دوباره در ساختار عالی خاک ، ایجاد منافذ بیشتر برای عبور بهتر هوا در خاک ، قدرت بالا در حفظ و نگهداری آب میباشد. کود ورمی کمپوست ریشه گیاهان را از دمای خیلی زیاد پوشش می دهد و بروز فرسایش را کاهش داده و رشد علفهای هرز را به خوبی کنترل می کند. ( مرکز تحقیقات اداره بازیافت سانتیاگو Canyon Recycling , San Diego )
  کود ورمی کمپوست درخاک زمین های کشاورزی ، گلخانه های وسیع و کوچک ، باغچه های خانگی و در هر زمینی که به عنوان بستر رشد گیاه و محصولی باشد به کار میرود و مواد غذایی ارزشمند را با سرعت بالایی به گیاهان می رساند. کود ورمی برای درختان میوه ، انواع سبزیجات ، بوته های میوه مانند بوته توت فرنگی و انواع گلها ، گیاهان دارویی و سایر محصولات استفاده می شود. ورمی کمپوست به عنوان یک کود گیاهی در زمان آبیاری مواد معدنی را برای تغذیه گیاهان تصفیه می نماید. تاثیر استفاده از این کود گیاهی برروی محصولات مختلف بسیار سریعتر از دیگر کودها قابل مشاهده است. گیاهان به سرعت رشد کرده و دارای مقاومت بیشتری در برابر آفت ها و مواد مضر در خاک می شوند و باعث می شود آفت ها و بیماریهای مضر ، باغها و محصولات را از بین نبرند.( R.E.Gaddie )
 کود گیاهی ورمی کمپوست نسبت به کودهای دیگر شیمیایی 5 برابر بیشتر نیتروژن ، 7 برابر پتاس ، 2/1 برابر بیشتر کلسیم را داراست.معمولاً مواد و عناصر مغذی گیاهان برای مدت 2 تا 5 روز حفظ می شوند. در حالیکه با استفاده از کود ورمی کمپوست 6 برابر این زمان در نگهداری عناصر مفید در خاک گیاهان افزایش می یابد. این کود بسیار ارزشمند از لحاظ اقتصادی نسبت به کود های شیمیایی قیمت مناسبی دارد . با این یافته های علمی روشن است که بهترین تغذیه برای خاک و محصولات زراعی مختلف کود ورمی کمپوست می باشد.  کود ورمی کمپوست 3 تا 4 برابر بیشتر از کودهای دیگر وزن خود را در آب حفظ می کند . این بدین معناست که زمین زراعی شما به میزان کمتری نیاز به آبیاری دارد و در نتیجه خاک برای مدت طولانی تری تعادل خود را در نگهداری عناصر مغذی حفظ خواهد کرد. در صورت استفاده نادرست از کودهای شیمیایی و نامطلوب مانند کودهای گاوی و اسبی و سایر کودها ، به مرور ریشه گیاهان را می سوزاند در صورتیکه که کود ورمی کمپوست دارای چنین خاصیت مضری برای گیاه نمی باشد.( Education Department of South Australia  )
 نحوه مصرف ورمی کمپوست:
نحوه استفاده بستگی به آزمایش خاک و آب زمین، نوع محصول مورد نظر کشت و اقلیم منطقه دارد که می توان این کود را هم بعنوان مکمل و هم کود پایه استفاده نمود. در هر صورت میزان مورد استفاده پیشنهادی در شرایط معمولی بشرح ذیل می باشد:
•    مزارع ........................500 گرم تا 1 کیلوگرم در متر مربع
•    باغات ........................3-8 کیلوگرم برای هر اصله درخت
•    گلخانه ها و صیفی جات ....500 گرم تا 1 کیلوگرم در متر مربع
•    سبزیجات................... 2 کیلوگرم هر متر مربع
•    گلهای تزئینی.............. 25 تا 30 درصد حجم گلدان
•    درخت بالای 5 سال........ 5 تا 10 کیلوگرم هر درخت
•    درخت 1 تا 5 سال.......... 1 تا 5 کیلوگرم هر درخت
•    جهت باروری و تغذیه خاک... 2کیلوگرم هر متر مربع


مقادیر مصرف کود ورمی‌کمپوست
مقادیر زیر براساس نیاز گیاهان مربوطه به نیتروژن و با فرض اینکه ورمی‌کمپوست مورد نظر از نظر مواد غذایی در حد خوبی باشد و با فرض اینکه زمین مورد نظر از نظر عناصر غذایی در حد متوسط باشد تهیه شده است.
 توجه شود اگر بافت خاک لومی و یا لوم – رس باشد مقادیر زیر مناسب است اما در صورتیکه بافت خاک مورد نظر شنی باشد و در صورت امکان  حدوداً 10 درصد به مقادیر نوشته شده در جدول اضافه شود.
1    خرما........... 5-4 کیلوگرم برای هر درخت
2    پسته.......... 4-3 کیلوگرم برای هر درخت
3    انگور...........3-2 کیلوگرم برای هر درخت
4    سیب......... 4-3 کیلوگرم برای هر درخت
5    انار............ 4-3 کیلوگرم برای هر درخت
6    گندم ......... 6 تن در هکتار
7    سیب زمینی.. 10 تن در هکتار
8    برنج ........... 10 تن در هکتار
9    کلزا............ 7 تن در هکتار
10    آفتابگردان.... 6 تن در هکتار
11    سویا.........  5 تن در هکتار
12    یونجه......... 9 تن در هکتار
13    درختان غیر مثمر... 3 -4 کیلو گرم برای هر درخت
14    گیاهان زینتی ...... 5/1 – 1 کیلو گرم برای هر بوته
15    گل‌های آپارتمانی... 75/-1  کیلو گرم برای هر گل