راهنمای تبدیل زباله به طلا در منزل

راهنمای تبدیل زباله به طلا در منزل

بی‌شک امروز همه ما با واژه پسماندها آشنایی داریم و می‌دانیم سهم سرانه تولید پسماند هر نفر در کشور 700 گرم در روز می‌باشد. به بخشی از این پسماند به لحاظ شرایط خاص، مواد آلی می‌گویند. این مواد قابل تجزیه و مفید می‌باشند. از آنجا که 70 درصد پسماندهای شهری را مواد آلی تشکیل می‌دهند، توجه به این موضوع برای مدیران شهری از اهمیت ویژه اقتصادی و زیست محیطی برخوردار می‌باشد. در کشور ما مدیریت پسماندهای شهری به عهده شهرداری‌ها، محیط‌زیست و مراکز بهداشتی می‌باشد که در بین آنها شهرداری‌ها متولی امر کنترل، جمع‌آوری، حمل و نقل، تبدیل و یا دفع مهندسی بهداشتی پسماندها می‌باشند. از طرفی کمبود زمین، امکانات، ماشین‌آلات مکانیزه حمل و نقل و هزینه‌های بسیار بالا برای فرایند و دفع پسماندها موجب مشکلات فراوان زیست‌محیطی و بهداشتی برای بیشتر شهرها گردیده به طوریکه شهروندان شاهد مشکلات ناشی از آن می‌باشند. پسماندها یا زباله، قبل از اینکه پدیده‌ای زشت و مشکل‌آفرین باشند به عنوان یک کالا یا مواد غذایی و یا وسیله و ابزار ضروری مورد استفاده مردم قرار گرفته و سپس مازاد یا بخشی از آن دور انداخته می‌شوند.

امروزه راحت‌ترین روش برای رهایی از این پسماندها دور انداختن می‌باشد. در حالیکه تحقیقات انجام شده بیانگر آن است که بیش از 90 درصد این پسماندها قابل تفکیک و بازیافت می‌باشند. یعنی 70 درصد از این پسماندها را مواد آلی تجزیه شونده شامل می‌شوند. نزدیک به 20 درصد مواد زائد جامد مثل شیشه، پلاستیک، کاغذ و فلزات اجزای پسماندهای شهری را تشکیل می‌دهند و تنها کمتر از 10 درصد پسماندهای شهری زباله یا مواد دور انداختنی می‌باشند. در همین راستا اعضای خوشه زمین سالم آماده مشارکت با سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری‌ها در اشاعه فرهنگ و آموزش روشهای اصولی برای مشارکت شهروندان در کنترل و جداسازی پسماندهای شهری در قالب ایجاد نمایشگاه‌های دائمی راکتور تبدیل پسماندهای آلی و بقایای گیاهی شهر‌ها به کود آلی ورمی‌کمپوست می‌باشند.

راهنمای آموزشی تبدیل پسماندهای آلی به کود آلی غنی بیولوژیک ورمی‌کمپوست

راکتورهای خانگی

کاربرد راکتورهای خانگی تبدیل پسماندهای آلی

این راکتورها در انواع مختلف طراحی و ساخته شده است و نوع و اندازه آن بستگی به مکان قرار گرفتن راکتور، تعداد جمعیت مرکز یا میزان سرانه تولید پسماند دارد. تنوع راکتورها بسته به میزان بودجه و گستردگی طرح می‌باشد. در هر صورت نسبت تراکم جمعیت، میزان مواد آلی و همچنین حجم راکتور ساخته شده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نگهداری از بستر یا راکتور بسیار حائز اهمیت بوده و در صورت عدم رعایت هر یک از شرایط گفته شده ممکن است منجر به مرگ و میر کرمها و یا آلوده شدن محیط بستر گردد. ورم­کمپوستینگ در خانه یک فعالیت فوق‌العاده برای ساکنان آپارتمان‌ها که امکان داشتن حیاط ندارند و یا کسانی که نمی‌خواهند تا حیاط پشتی برای دسترسی به راکتور ورمی‌کمپوست بروند، است. با استخدام کرمها، شما پسمانده‌های غذایتان را نیز مصرف می‌کنید. کرمها غذاهای پر از مواد مغذی را می‌خورند، آنها را از بدنشان عبور می‌دهند و تبدیل به کودی غنی از مواد مغذی می‌کنند.

بعضی از بچه‌ها کرمها را به عنوان حیوانات خانگی‌شان دوست دارند.

در صورت رعایت موارد گفته شده، بستر حالت فعال داشته و مواد آلی آن بخوبی مورد تغذیه کرمها قرار خواهد گرفت. به لحاظ حرکت کرمها در طول و عرض و عمق بستر این عمل موجب ایجاد سامانه هوازی شده و از بوجود آمدن هرگونه بوی نامطبوع جلوگیری خواهد کرد. از دیگر فوائد این راکتور ایجاد سامانه طبیعی بیوفیلتر بوده و حتی موجب مطبوع شدن محیط بستر می‌گردد بطوریکه موقع برداشتن درب راکتور بوی مطبوع جنگل به مشام می‌رسد. این بخاطر فعل و انفعالات شیمیایی و فیزیکی کرم در محیط می‌باشد و دفع مایع لیپیدی از جسم کرم علاوه بر دفع آفات و حشرات موذی موجب خوشبو شدن بستر می‌گردد.

کنترل شرایط محیط در راکتور

همانگونه که گفته شد کنترل شرایط محیط بستر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. عواملی همچون P.H و E.C نسبت C/N ، دما و رطوبت و همچنین تراکم جمعیت و نوع غذا و یا مواد آلی که به بستر تغذیه می‌شود. لذا این جزوه آموزشی برای راهنمای مصرف‌کنندگان تهیه و ارائه شده است.

رطوبت: در توده‌های بزرگ مواد آلی باید با آب کافی مخلوط شوند. برای تعیین میزان آب، باید از فشردگی توده توسط دست استفاده برد. اگر هنگام فشردن دست مقداری آب از آن خارج شد. این شرایط برای کرم‌ها مناسب است. حداقل 4/3 بستر موجود در راکتور‌ها باید همیشه نمدار و مرطوب باشد. هیچ موقع از آب شور استفاده نکنید چون نمک کرم‌ها را می‌کشد. در صورت دسترسی به آب چاه بهتر از بجای آب کلردار از آن استفاده کنید.

کرم مناسب: تاکنون مناسب‌ترین کرم خاکی که هم قادر به فرایند نمودن مقادیر زیادی مواد آلی باشد و هم قابلیت تبدیل به پروتئین در سطح بالا را داشته باشد، آیزینیا فوتیدا بوده است. این گونه 6 تا 7 هفته زمان برای رسیدن به باروری جنسی نیاز دارد و پس از آن قادر به تولید 5-2 پیله در هفته می‌باشد، هر پیله شامل یک تا هفت نوزاد است که در نتیجه هر کرم توانایی تولید 20-10 کرم جوان را در هفته دارد. این کرمهــا همچنین قادر به تحمل 4=PH هستند اما تا 9=PH نیز به خوبی رشد می‌کنند ولی PH ترجیحی برای این کرمها حدود 7 می‌باشد. تعداد پیله‌های تولید شده در دمای 25درجه سانتی گراد به نسبت سایر دماها زیادتر است و رطوبت بین 90-80 درصد برای این کرمها ایده‌آل است. کرم‌ها نه بوی بدی می‌دهند و نه ایجاد بیماری برای انسان می‌کنند.

زباله‌های مناسب برای ورود به راکتورها:

موادی که قابل تغذیه توسط کرمها هستند به شرح جدول زیر است. بهتر است در روزهای اول موادی که بهتر توسط کرم تغذیه می‌شود را استفاده نمود مثل پوست میوه موز، سیب، سبزیجات و ....

غذای مورد علاقه کرم	موارد نامطلوب کرم
ضایعات سبزیجات حبوبات نان و غلات پوست و دانه میوه‌ها تفاله چایی و قهوه چایی کیسه‌ای برگ درختان کاغذ خرده‌های چوب دستمال کاغذی و پارچه‌های نخی	شیشه فلزات پلاستیک گوشت خام (سفید و قرمز) کره و روغنها پنیر و لبنیات

مقدار زباله‌ی ورودی: باید توجه داشت که کرم‌ها در روز یک تا سه برابر وزن خود غذا می‌خورند و در شرایط مناسب هر هفته تولید مثل می‌کنند به منظور اقتصادی بودن استفاده از راکتور و گران بودن قیمت کرم، استفاده از ظرفیت نهایی راکتورها مستلزم تامین کرم مورد نیاز برای ظرفیت نهایی طراحی شده راکتور می‌باشد و به همین دلیل در استفاده از راکتورها تا رسیدن تعداد کرمها به اندازه مطلوب ضروری است در ابتدای دوره استفاده از راکتور، از میزان کمتری زباله استفاده گردد تا با تکثیر و افزایش کرمها بمرور مبادرت به افزایش پسماند تا ظرفیت نهایی گردد. در ابتدای استفاده از راکتور بهتر است روزانه کمتر از نیم کیلو زباله وارد راکتور شود، پس از آن که تعداد کرمها افزایش یافت می‌توان هر روز برابر با تعداد کرم موجود در راکتور ضربدر در نیم گرم غذا داد.

محل مناسب نگهداری راکتور: راکتورها می‌توانند در خارج از خانه یا ساختمان و یا در داخل ساختمان نگهداری شوند. در فصلهای معتدل که هوا نه سرد و نه گرم است می‌توان در خارج از ساختمان نگهداری کرد. بهترین جای نگهداری از راکتورها در مکانهایی مثل زیرزمین و راه پله است (گرم، مرطوب، تاریک) اما در داخل خانه، آشپزخانه و در تراس، حیاط خلوت، پارکینگ و حیاط ( جایی که سقف داشته باشد و تابش مستقیم نور خورشید و سرما و گرمای بیش از حد نداشته باشد) نیز می‌تواند نگهداری شود. دمای مناسب بین 4 تا 27 درجه سانتی‌گراد است. اما بهترین دما برای عملکرد آنها بین 25- 15 درجه سانتی‌گراد است. در دمای زیر 4 درجه راکتورهایی که در حیاط قرار دارند بهتر است به داخل ساختمان منتقل شوند و یا زیر یک پوشش عایق قرار داده شوند که از انجماد بستر موجود در راکتور جلوگیری شود.

چگونه از راکتور خود نگهداری کنیم: اگر نسبت مناسبی از کرم و غذا را وارد راکتور کنید، حدود 2 الی 3 ماه، کار چندانی لازم نیست چرا که کرمها بقیه کار را انجام می‌دهند. ولی پس از این مدت، از ورود زباله تازه به راکتور خودداری و حالا باید بستر موجود در راکتور به رنگ قهوه‌ای و به شکل خاک باشد.

برای جلوگیری از مشکلاتی مثل بوی بد و تجمع جانوران موذی (مگس، پشه، سوسک) بهتر است که هنگام وارد کردن زباله‌های تازه به راکتور، بستر موجود در راکتور را به کناری رانده و زباله را در طرف دیگر بریزید و سپس بستر قدیمی را روی آن بپوشانید. در اولین روزهای وارد کردن زباله نیز که هنوز بستری در راکتور موجود نیست، بهتر است زباله‌ها را با مقداری خاک تمیز بپوشانید.

برداشت محصول Vermicompost

پس از گذشت یک دوره 3 ماهه ماده دفعی کرم که همان Vermicompost نام دارد در قسمت انتهایی راکتور جمع شده و پس از کاهش میزان رطوبت حداقل به 20 تا 30 درصد، از قسمت انتهای راکتور خارج و در کف جعبه جمع‌آوری و قابل تخلیه می‌باشد.

فرایند برداشت کود ورمی‌کمپوست:

سطل آشغال را در معرض نور قرار دهید.

درب سطل را باز کنید.

بعد از 2 تا 3 دقیقه کرمها به لایه‌های زیری می‌روند.

بوسیله بیلچه لایه نازکی از کود را بردارید. تا عمقی که کرمها ظاهر شوند.

این عمل را آنقدر تکرار کنید که ورمی‌کمپوست کاملا خارج شود.

ورمی‌کمپوست آماده شده را می‌توانید فورا استفاده کنید ( در گلدانهای موجود در منزلتان، در باغچه‌تان ) یا می‌توانید آنها را در کیسه‌های پلاستیکی ذخیره کنید و در زمان مناسب مورد استفاده قرار دهید یا به اعضای خوشه زمین سالم عرضه کنید.

در صورت تداوم تغذیه، کارشناسان با مراجعه به منازل نحوة جمع‌آوری کود تولید شده و جمعیت مازاد کرم را از راکتور خارج می‌نمایند. این عمل باعث حرکت رشد سریعتر سایر کرمها و تغذیه راحت‌تر می‌گردد.

ورمی‌کمپوست تولید شده می‌تواند بدون افزودن سایر مواد و محرکه به گلهای زینتی و یا درختان مثمر و غیرمثمر اضافه شده و مصرف‌کنندگان می‌توانند شاهد عکس‌العمل گیاهان خود ظرف مدت 15 روز باشند. البته تاثیر ورمی‌کمپوست در درختان مثمر ممکن است طی یک‌دوره محصول و یا یک سال طول بکشد.

میزان مصرف ورمی‌کمپوست

بر اساس آخرین اطّلاعات بدست آمده بهترین میزان مصرف ورمی‌کمپوست در گیاهان زینتی و آپارتمانی 20 تا 30 درصد حجم گلدان بوده و برای استفاده در باغچه 2 تا 3 کیلوگرم در مترمربع پیشنهاد می‌گردد. در صورت استفاده بیش از حد تعیین شده هیچگونه نگرانی وجود ندارد و به گیاهان خسارت وارد نمی‌کند. از مزایای این محصول دارا بودن عناصر میکرو و ماکرو به اندازة مجاز بوده بطور مثال میزان آهن موجود ورمی‌کمپوست در حد استاندارد می‌باشد.

جدول رفع مشکلات در تولید ورمی‌کمپوست

مشکل	علت احتمالی	راه حل
کرمها می‌میرند	1.خیسی زیاد بستر	1. با بستر خشک مخلوط کنید.
	2. خشکی زیاد بستر	2. در محفظه را بردارید.
	3. دمای خیلی زیاد	3. بستر را بطور کامل مرطوب کنید.
	4. هوای ناکافی	4. محفظه را به جایی ببرید که دمای هوا بین 55 و 77 درجه فارنهایت یا 27 تا 39 درجه سانتی‌گراد باشد بستر را هوا داده و در آن سوراخ ایجاد کنید.
	5. غذای ناکافی	5. از بستر و خرده‌های غذای بیشتری استفاده نمایید.
کرمها اقدام به فرار می‌کنند	1. نامناسب بودن شرایط محفظه	1. به راه‌حلهای فوق مراجعه نمایید. درب محفظه را بردارید. در اینصورت کرمها دو باره برگشته و در بستر دالان حفر می‌کنند.
محفظه بوی بد می‌دهد	1. غذای بیش از حد	1. به مدت یک تا دو هفته به کرمها غذا ندهید.
	2. وجود مواد غیر‌قابل تبدیل به کمپوست	2. این مواد را برداشته و غذای کرمها را بطور کامل در بستر مدفون کنید.
	3. خیسی زیاد بستر	3. درب محفظه را برداشته و با بستر خشک مخلوط کنید.
	4. عدم وجود هوای کافی	4. بستر را باد داده و سوراخهای تهویه (زهکشی) بیشتری ایجاد کنید. چنانچه راکتور شما دارای سوراخهایی جهت تهویه هوا است انها را بررسی کنید که بسته نشده باشند.
کرمهای می‌میرند	غذای بدون پوشش	مواد بیشتری به بستر بیفزائید. غذا را در بستر مدفون کنید.
مگسها به سوی محفظه جذب می‌شوند.	1. بدون پوشش بودن غذا	1. غذا را بطور کامل در بستر مدفون کنید. در صورت لزوم می‌توانید از یک ورق کارتن و یا پلاستیک برای پوشاندن سطح زباله استفاده کنید.
	2. غذای فاسد	2. از قرار دادن غذای فاسد در محفظه خودداری نمائید.
	3. استفاده از غذای بیش از حد بویژه مرکبات	3. از تغذیه بیش از اندازه کرمها پرهیز کنید.
بستر کرمهای محفظه کپک می‌زنند.	اسیدی بودن بستر به میزان زیاد	استفاده از مرکبات را کاهش دهید.
بستر کرمها خشک می‌شود.	تهویه بیش از اندازه	بستر را مرطوب نموده و درب محفظه را نیز بسته نگهدارید.
در ته محفظه آب جمع می‌شود.	تهویه ضعیف	به مدت چند روز درب محفظه را برداشته و بستر خشک به آن بیفزایید.
	استفاده از خرده غذاهای بسیار خیس برای کرمها	استفاده از این غذاها را کاهش دهید.

سخن آخر:

خارج کردن کرمها از خانه طبیعی­شان و انتقال آنها به محیط مصنوعی در بردارنده مسئولیتی سنگین برای انسانهاست. آنها موجودات زنده هستند که نیازهای خاص خود را دارند. بنابراین مهیا کردن محیطی مناسب و سالم برای درست عمل کردن آنها بسیار مهم است. اگر ترکیبات ورودی به راکتورها مناسب و مراقبت صحیح از کرمها انجام شود، ورمی‌کمپوست کاملی خواهید داشت. در به خدمت گرفتن کرمها برای تهیه ورمی‌کمپوست خود دقیق و موفق باشید.

طرح تبدیل پسماند به پروتئین و کود در مبدا با کرم، در مسابقه 10×100 ایده برتر نجات دهنده و موثر دنیا در وب‌گاه گوگل در سال گذشته شرکت و از 163000 ایده ارائه شده در جهان موفق به ورود در مرحله 100 ایده برتر دنیا شده است و باید مردم دنیا از طریق ورود به وب‌گاه گوگل تا مورخ 13/7/1388 در انتخاب ده ایده برتر نجات دهنده و موثر دنیا از 100 ایده مذکور شرکت می‌نمودند و بدلیل تحریم جمهوری اسلامی ایران امکان حضور هموطنان در این رقابت بطور عادلانه فراهم نشد. در همین راستا در کشور خودمان پس از موفقیت در دومین جشنواره پژوهش و نوآوری ایده تبدیل زباله به کود آلی در مبدا با کرم، از طریق مردم و داوران به عنوان داغترین و محبوترین ایده شناخته شد و از دست مبارک حضرت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی ریاست محترم مجلس خبرگان رهبری و رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام و جناب آقای دکتر چمران رییس محترم شورای اسلامی شهر تهران و شورای اسلامی استان‌ها و جناب آقای دکتر قالیباف شهردار محترم تهران تندیس، لوح و جوایز ایده برتر را کسب کرد و در جشنواره کارآفرینان برتر استان‌های خراسان رضوی و تهران به عنوان کارآفرین برتر شناخته شد و از استاندارهای محترم هر دو استان و جناب اقای دکتر جهرمی وزیر محترم کار و امور اجتماعی وقت تندیس، لوح و جوایز کارآفرین برتر را کسب کرد و با حضور در نمایشگاه نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری به عنوان مبتکر منفرد مورد استقبال پرشکوه مسئولین و مردم قرار گرفت. از سازمان محیط‌زیست به عنوان مقاله اجرایی و علمی برتر تندیس و لوح دریافت شد، هم اکنون نیز پا را از مرزهای داخلی فراتر نهاده و به فکر جهانی پاک می‌باشد و بدین منظور در نخستین جشنواره بین‌المللی غذا با کسب عنوان برتر توانست لوح تقدیر نماینده برنامه ‌جهانی غذای سازمان ملل متحد (1) را نیز بدست آورد.

برگرفته از مجله علمی کائسنا

http://www.ksna.ir/articles/basicscience/agriculture/2652-1389-01-13-09-07-56.html